Eerstelijns en gespecialiseerde psychologische zorg verlenen via netwerken voor geestelijke gezondheid

De overeenkomst eerstelijns psychologische zorg met de netwerken geestelijke gezondheid

De aangereikte tegemoetkoming gebeurt via een nieuwe overeenkomst (2024) met een potentieel van 32 lokale netwerken voor geestelijke gezondheid. Deze nieuwe overeenkomst bouwt verder op de voorgaande overeenkomst (2021) waarbij rekening gehouden werd met de aanbevelingen van de evaluatiestudie (EPCAP 2.0) en de bekommernissen van de diverse partners op het terrein.

Het doel van deze overeenkomst is om de eerstelijns psychologische zorg toegankelijk te maken, zowel op het niveau van het opstarten van de zorg en op het niveau van de prijs. Daarnaast willen we ook een goede ondersteuning van de zorgverleners die betrokken zijn bij dit systeem.

Een zorgaanbod aangepast aan de noden van de bevolking

Het aanbod dekt de psychologische zorg voor kinderen, adolescenten en volwassenen. Dit gebeurt via zorg in de eerste lijn voor algemeen psychisch welbevinden. Bijzondere aandacht gaat naar kwetsbare groepen die het moeilijker vinden om zelf zorg te zoeken of te vinden of om een zorgvraag te detecteren en deze te verhelderen. Dit wordt onder andere bereikt door vindplaatsgericht te werken, waarbij de hulpverlener zelf naar de doelgroep gaat, in plaats van de doelgroep naar de hulpverlener.

Het aanbod is in de eerste plaats aangepast aan de reële behoeften van de bevolking:

• We verdelen de financiering volgens de realiteit. Er wordt per werkingsgebied rekening gehouden met het aantal bewoners, de socio-economische situatie van de regio, de prevalentie en de leeftijd waarop aandoeningen zich voordoen.
  De netwerken zorgen voor een goede verdeling van de eerstelijns psychologische zorg in hun gebied en volgens de noden van de bevolking.
• De zorg wordt georganiseerd volgens 2 leeftijdscategorieën:
  • Netwerken “Kinderen en Adolescenten”: tot en met de leeftijd van 23 jaar.
  • Netwerken “Volwassenen”: vanaf de leeftijd van 15 jaar.

Deze netwerken overlappen elkaar om zo het meest gepaste aanbod beschikbaar te stellen voor mensen van 15 tot en met 23 jaar. Zij kunnen hun zorgnetwerk (jeugd of volwassen) kiezen naargelang de aard van hun behoeften.

• De financiering van deze zorg wordt georganiseerd volgens 3 functies van eerstelijns psychologische zorg. Dit met het oog op zorg afgestemd op de behoeften, de mogelijkheden en de situatie (matched care) op een geïntegreerde multidisciplinaire wijze.
  • Gemeenschapsgerichte interventies: hierbij wordt er gefocust op een groep binnen een gemeenschap waarbij er al dan niet een expliciete zorgvraag/probleem is. Deze interventies worden in groep georganiseerd op basis van de noden van de gemeenschap. Deze sessies zijn gericht op zelfzorg, veerkracht en psycho-educatie.
  • Eerstelijns psychologische ondersteuning: dit is een kortdurende reeks van generalistische interventies die licht tot matig intensief zijn. Het kan gaan om een groepssessie of individuele sessies, met of zonder de context van de rechthebbende. Deze sessies zijn gericht op vraagverheldering en het bevorderen van de geestelijke gezondheid door veerkrachtondersteuning en psycho-educatieve interventies ter preventie en/of het opsporen van mogelijke psychische problemen die zich nog in een vroeg stadium bevinden.
  • Eerstelijnspsychologische behandeling van lichte tot matige problemen: deze richt zich op een assessment van de vraag en stelt doelstellingen op die verder gaan dan het versterken van de veerkracht. Het kan gaan om een groepssessie of individuele sessies, met of zonder de context van de rechthebbende.

Eerstelijns psychologische zorg

Waar en hoe?

De voorgaande functies binnen de eerstelijns psychologische zorg kunnen op verschillende plaatsen georganiseerd worden. Waar de sessie doorgaat en hoe deze kan doorgaan is afhankelijk van de soort sessie:

• Via vindplaatsgericht werken zoals in samenwerking met scholen, Overkophuizen, …
• In het kabinet van de klinische psycholoog/orthopedagoog
• Indien verplaatsing naar het kabinet niet mogelijk is voor de patiënt, kunnen er ook individuele sessies ook bij de patiënt thuis gebeuren of op afstand georganiseerd worden, via een videogesprek.

Vindplaatsgericht werken is een belangrijke aanpak voor deze overeenkomst. Het is een werkwijze waarbij de zorgverstrekker zelf naar de beoogde doelgroep stapt. Deze interventies zijn gericht op het bevorderen van de geestelijke gezondheid via veerkrachtversterking, secundaire preventie en vroegdetectie. Hierbij wordt er gefocust op (kwetsbare) groepen die meer moeite hebben om zorg te zoeken of te vinden, of om een zorgvraag te detecteren en te verhelderen. Dit vindplaatsgericht werken kan in de drie verschillende functies gebeuren.

Opdrachten ter ondersteuning van andere zorg- en hulpverleners in de eerste lijn en het vindplaatsgericht werken

De klinische psychologen/orthopedagogen geven ondersteuning aan vindplaatsen en andere zorg- en hulpverleners in de eerste lijn. Dit kan gaan over:

• Ondersteuning geven door kennis en advies uitwisselen aan de actor in de eerste lijn, zodat deze in staat is de interventies te ondernemen of op de correcte manier kan doorverwijzen naar de gewenste zorg.
• Ondersteuning geven door co-consult.
• Ondersteuning geven, kennis en expertise delen aan een groep van eerstelijnsactoren over het aanbod van psychologische zorg binnen de eerste lijn. Zoals informatie over de mogelijke informatie die zij zelf kunnen ondernemen ter ondersteuning van de rechthebbende met een psychische zorgvraag.

Hoe toegang krijgen tot deze zorg?

Eerstelijnspsychologische zorg is direct toegankelijk (zonder voorschrift).

Om terugbetaling te krijgen, moet de patiënt naar een klinisch psycholoog/orthopedagoog gaan die aangesloten is bij een netwerk voor geestelijke gezondheidszorg die de overeenkomst met het RIZIV heeft ondertekend. Deze netwerken hebben elk hun werkingsgebied en samen bestrijken ze volledig België.

De patiënt kan toegang krijgen tot eerstelijnspsychologische behandeling nadat er een functioneel bilan opgesteld is tijdens (en na) de eerste sessie en in overleg met de arts en de psycholoog/orthopedagoog.

Hoeveel sessies vergoeden we?

Het aantal sessies dat we vergoeden per periode van 12 maanden is afhankelijk van het soort netwerk en het soort sessie:

In een netwerk “Kinderen en Adolescenten” (tot en met 23 jaar):

• Gemeenschapsgerichte interventies (groepssessies): geen limiet op het aantal sessies.
• Eerstelijns psychologische ondersteuning: beperkt tot maximaal 10 individuele sessies. Geen limiet op het aantal groepssessies.
• Eerstelijns psychologische behandeling: beperkt tot gemiddeld 10 individuele sessies met een maximum van 20 sessies. Geen limiet op het aantal groepssessies.

In een netwerk “Volwassenen” (vanaf 15 jaar):

• Gemeenschapsgerichte interventies (groepssessies): geen limiet op het aantal sessies.
• Eerstelijns psychologische ondersteuning: beperkt tot maximaal 8 individuele sessies. Geen limiet op het aantal groepssessies.
• Eerstelijns psychologische behandeling: beperkt tot gemiddeld 8 individuele sessies met een maximum van 20 sessies. Geen limiet op het aantal groepssessies.

Welke zorgverleners kunnen deze zorg voorzien?

In dit systeem worden de behandelingen of sessies uitgevoerd door klinische psychologen/orthopedagogen die deel uitmaken van een netwerk voor geestelijke gezondheidszorg dat een overeenkomst heeft gesloten met het RIZIV. Dit betekent dat ze voldoen aan de kwaliteitscriteria om hun beroep zo goed mogelijk uit te oefenen binnen het systeem met netwerken. Ze maken deel uit van een multidisciplinair netwerk en nemen deel aan de activiteiten die door het netwerk georganiseerd worden zoals opleidingen, supervisie, overleg, ….

Andere zorgbeoefenaars (inclusief artsen), hulpverleners of ervaringsdeskundigen kunnen ook de groepssessies mee begeleiden. Hiervoor moeten zij een overeenkomst afsluiten met het netwerk dat de groepssessies organiseert.

Hoeveel moet de patiënt betalen?

Voor kinderen en jongeren tot en met de leeftijd van 23 jaar wordt de betaling volledig gedekt door de ziekteverzekering. De patiënt betaalt geen persoonlijk aandeel. 

Voor volwassenen vanaf 24 jaar neemt de ziekteverzekering het grootste deel van de prijs per sessie op zich, onmiddellijk via het derdebetalerssyteem. De patiënt betaalt zelf: 

• Voor individuele sessies: 11 euro per sessie. Als de patiënt recht heeft op een verhoogde tegemoetkoming, betaalt deze 4 euro.
• Voor groepssessies: 2,5 euro per sessie.

De eerste individuele sessie is altijd gratis.

De gemeenschapsgerichte interventies (groepssessies) zijn altijd gratis.

Welke vergoeding krijgt de professional?

De vergoeding voor de zorgverlener bedraagt:

• Per groepsinterventie van 120 minuten:
  • Voor klinisch psychologen/orthopedagogen en voor artsen: 231,18 euro
  • Voor andere zorgverleners en ervaringsdeskundige: 145,65 euro
• Per psychologische sessie van 60 minuten: 86,69 euro (inclusief persoonlijk aandeel patiënt)

De tarieven voor de zorg door klinische psychologen en orthopedagogen kan u raadplegen op de volgende pagina’s:

• Klinische psychologen: Honoraria, prijzen en tegemoetkomingen van klinisch orthopedagogen
• Klinische orthopedagogen: Honoraria, prijzen en tegemoetkomingen van klinisch psychologen

Zin om als zorgverlener deel te nemen?

Dit systeem is het resultaat van een samenwerking tussen het RIZIV, de FOD Volksgezondheid en de hele sector geestelijke gezondheidszorg.

Als klinisch psycholoog/orthopedagoog kan u zich aansluiten bij een of meerdere netwerken zodat uw patiënten van de vergoeding gebruik kunnen maken. Daarvoor moet u:

• Een erkenning van uw gemeenschap én visum van de FOD Volksgezondheid hebben.
• Een overeenkomst sluiten met het netwerk waarbij u wenst aan te sluiten.

Als onderdeel van uw deelname aan deze regeling krijgt u een RIZIV-nummer wanneer u dit nog niet heeft.

Om groepssessies te begeleiden kunnen andere gezondheidsbeoefenaars (inclusief artsen), hulpverleners of ervaringsdeskundigen ook een overeenkomst sluiten met één of meerdere netwerken. Hiervoor heeft het netwerk een portfolio van u nodig waarin het volgende getoond wordt:

• Uw ervaring, competenties en opleidingen
• Uw interesses op het vlak van preventie, detectie en begeleiding in een zorgtraject
• Uw beschikbaarheid

Als arts, huisarts of specialist bent u de hoofdrolspeler in dit nieuwe systeem, waarin communicatie en samenwerking tussen zorgverleners voorop staan.

Als professional kan u contact opnemen met een netwerk. De contactgegevens van de netwerkcoördinaten vindt u in de

• Lijst met netwerken voor kinderen en jongeren
• Lijst met netwerken voor volwassenen

U kan terugvinden welk netwerk actief is waar u woont via:

• De kaart netwerken voor kinderen en jongeren
• De kaart met de netwerken voor volwassenen 

Hier vindt u de presentatie die gegeven werd aan de netwerken voor geestelijke gezondheid betreffende de nieuwe overeenkomst